18 lat z domenami IDN
9 wrz 2021, 10:35:00Domeny "z ogonkami"
11 września może kojarzyć się z różnymi zdarzeniami, ale w historii Rejestru domeny .pl nierozłącznie związany jest z… domenami. W tym roku obchodzimy 18 rocznicę wprowadzenia możliwości rejestracji domen .pl zawierających znaki narodowe, czyli tzw. domen IDN. Skrót ten wywodzi się od angielskich słów "Internationalized Domain Names".
Warto zaznaczyć, iż Rejestr domeny .pl prowadzony przez NASK, był pierwszym rejestrem w Europie, który wdrożył taką funkcjonalność. Było to możliwe dzięki mocnemu zaangażowaniu pracowników Działu Domen NASK w prace nad standardem rejestracji domen IDN i jego implementacją, a także dzięki uruchomieniu w marcu 2000 systemu Registry, czyli systemu automatycznej rejestracji i obsługi nazw w domenie .pl z wykorzystaniem protokołu EPP.
Początkowo domeny IDN były traktowane jedynie jako nowinka technologiczna, niekoniecznie mająca praktyczne zastosowanie, chociażby z powodu ówczesnego niedostosowania przeglądarek internetowych i programów pocztowych, do których trzeba było instalować odpowiednie wtyczki. Domeny takie nie były zatem zbyt popularne, a możliwości ich wykorzystania były ograniczone, co nie oznacza jednak, że zainteresowania rejestracją nie było. Warto dodać, że obecnie wszystkie nowe przeglądarki internetowe, jak również programy pocztowe, standardowo obsługują domeny IDN.
11 września 2003 o godzinie 6:00 nastąpił start i natychmiast zostały zarejestrowane pierwsze nazwy w strefie .pl zawierające polskie znaki diakrytyczne (tj.: ą, ć, ę, ł, ń, ó, ś, ż, ź). Po 30 minutach było ich w rejestrze ponad 300. W tym samym czasie zostało zarejestrowanych zaledwie kilkanaście „zwykłych” domen. W kolejnych tygodniach NASK stopniowo rozszerzał oferowaną funkcjonalność domen IDN. Najpierw umożliwił rejestrację domen z polskimi znakami w obsługiwanych przez siebie domenach drugiego poziomu (np.: com.pl, org.pl, waw.pl), następnie domen ze znakami diakrytycznymi innych krajów (Niemiec, Francji, Hiszpanii, Czech i innych), a w końcu również zawierających znaki alfabetu greckiego i hebrajskiego oraz cyrylicy. Obecnie w Rejestrze domeny .pl jest niemal 28 tysięcy domen IDN, co stanowi ok. 1,12% zarejestrowanych nazw.
Można śmiało stwierdzić, że był to przełom w zakresie postrzegania Internetu, na który od tej pory można było zacząć patrzeć bardziej lokalnie, uwzględniając wielojęzyczność jego użytkowników. Do tej pory cały świat był "skazany" przy rejestracji domen na znaki wg standardu ASCII, tj.: litery alfabetu łacińskiego A-Z, cyfry i myślnik, które były jedynymi dozwolonymi w nazwie domeny. Z technicznego punktu widzenia nazwy domen IDN również składają się wyłącznie ze znaków ASCII, znaki diakrytyczne są w nich odpowiednio zakodowane, zgodnie z powszechnie obowiązującym standardem. Po wpisaniu w przeglądarce np. adresu dyżurnet.pl, nazwa ta zostanie wewnętrznie przekodowana na ciąg znaków zrozumiały dla DNS, czyli xn--dyurnet-xwb.pl, dzięki czemu wyświetli się zawartość pożądanej strony. Domena IDN de facto istnieje w dwóch postaciach: rzeczywistej, przekodowanej specjalnym algorytmem i zarejestrowanej w Rejestrze domeny .pl, rozpoznawanej przez serwery nazw DNS oraz postaci ze znakami diakrytycznymi - przyjaznej i czytelnej dla użytkownika. Użycie domen IDN pozwala zachować oryginalną formę i znaczenie słów.
Często w reklamach radiowych można usłyszeć zaproszenie do odwiedzenia strony internetowej danego ogłoszeniodawcy. Gdy reklamowane hasło zawiera polskie znaki (załóżmy, że będzie to np. słowo żółtodziób), a domena mu odpowiadająca jest zarejestrowana przez reklamodawcę jedynie w klasycznej formie (zoltodziob.pl), na antenie pada albo dość dziwacznie brzmiąca, ale rzeczywista nazwa strony w zniekształconej formie, albo poprawna językowo. Jednak internauta, wpisując do przeglądarki nazwę w usłyszanej wersji poprawnej językowo, w najlepszym wypadku nic nie zobaczy, a w najgorszym może ujrzeć... stronę innego podmiotu, który zarejestrował stosowną domenę IDN (tutaj: xn--todzib-9waf91e8r.pl, kodowaną przez system właśnie na żółtodziób.pl). Rejestracja przez abonenta obu domen daje mu tę przewagę, że internauci mają ułatwiony dostęp do udostępnianych przez niego zasobów (np. na stronie www). Mogą oni wpisać w przeglądarkę zarówno oryginalnie brzmiącą nazwę (żółtodziób.pl), jak i bez znaków diakrytycznych (zoltodziob.pl), i w obu przypadkach trafią w to samo miejsce. Należy jednak pamiętać, że nie zawsze takie połączenie jest możliwe, gdyż nazwa w jednej i drugiej formie może mieć zgoła inne znaczenie w języku polskim, np. sąd i sad, kąt i kat, żądanie i zadanie. W tego typu przypadkach korzyść z rejestracji domeny IDN polega na możliwości posłużenia się w adresie internetowym jednoznacznym i oryginalnym brzmieniem nazwy, która bez "polskich ogonków" ma zupełnie inne znaczenie.
Obecnie Rejestr domeny .pl umożliwia rejestrację domen IDN zawierających znaki z zestawów: Latin, Greek, Cyryllic i Hebrew, z zastrzeżeniem, że w jednej nazwie nie można łączyć znaków z różnych zestawów. Narzędzie do konwersji domen z postaci ze znakami diakrytycznymi na postać ASCII i na odwrót jest udostępnione na stronie Rejestru pod adresem https://dns.pl/IDN#tlumacz. Rejestracja domen IDN możliwa jest za pośrednictwem Partnerów NASK, których listę można znaleźć na stronie https://dns.pl/lista_rejestratorow.
Autor: Paweł T. Goławski - ekspert ds. DNS i pełnomocnik ds. jakości w Rejestrze domeny .pl w NASK